Derleyen: Betül Yasemin Keskin / Milliyet.com.tr – Yüzüne atılan bir mermi sonucunda gözünü, burnunun tamamını, yanaklarını, üst çenesini, lisanının yarısı, üst damağını ve çenesinin altının büyük bir kısmını kaybetti. İsmi Teğmen Mustafa İpar’dı. 1915-1916 yılları ortasında yaşanan gerçekleşen Çanakkale Savaşı’nın simgelerinden biri olan Teğmen Mustafa İpar, yaşadığı tüm acıya karşın hayata sıkı sıkıya tutundu. Yolu 1918 yılında Alman bir estetik cerrah olan Jacques Joseph’le kesiştiğinde ise günümüze kadar ulaşacak öyküsü de böylece şekillenmiş oldu.
HAYATTA KALMASI İMKÂNSIZ OLARAK GÖRÜLÜYORDU
Alman hekim Jacques Joseph, 20’nci yüzyılın başlarında şimdi cüret edilmeyen birçok estetik ameliyatın öncüsü olan bir tıpçıydı. Birinci Dünya Savaşı tüm yıkıcılığıyla devam ederken savaşta gazi olan sayısız askerin ağır yaralarını başarılı bir halde ameliyat ediyordu. Ona ‘estetiğin babası’ diyenler dahi vardı.
Zorlu ameliyatların üstesinden gelen Hekim Joseph ile Çanakkale Savaşı’nın gazilerinden Teğmen Mustafa İpar’ın yolları ise 20 Ocak 1918’te kesişti. Teğmen İpar, Çanakkale Savaşı’nda cephede ön saflarda savaşmış başarılı bir askerdi. Lakin savaş sırasında bir İngiliz gemisinden atılan mermi yüzünden neredeyse tanınmayacak bir haldeydi.
Teğmen İpar’ın aldığı yaralar o denli ağırdı ki hayata tutunması bile mucizevi olarak görülüyordu. Fakat Alman hekim için teğmen İpar güçlü bir hasta olsa da elinden geleni gerisine koymadı. Keza Teğmen İpar’ın da yaşama tutunmaktan ve Alman doktora güvenmekten diğer bahtı yoktu.
YÜZÜNÜN NEREDEYSE YARISI YOK OLMUŞTU
Yüzüne aldığı merminin yarattığı tahribat epeyce ağırdı. Birçoğumuzun şu anda bile onun yüzüne bakmaya yürek edemeyeceği bir manzarası vardı. Bir gözünü, burnunun tamamını, yanaklarını, üst çenesini, lisanının yarısını, üst damağını ve çenesinin altının büyük bir kısmını kaybetmişti. Kısacası Teğmen İpar’ın yüzünün neredeyse yarısı yok olmuştu. Hayal etmesi bile güç olan bu durumla burun buruna gelen Teğmen İpar, tüm bunlar yetmiyormuş üzere bir de konuşma yetisini kaybetmiş, keza beslenmekte de epey zahmet çekiyordu.
İnsan içine çıkmaktan imtina eden Türk askerin gerçek bir tedaviye gereksinimi vardı. Lakin o günlerin kaidelerine nazaran bu türlü bir durum neredeyse mümkün değildi. Tedavisinden ümidini kestiği bir anda Almanya’da ona yardımcı olabilecek biri olduğunu öğrendi ve Alman Kızıl Haç dayanağıyla Almanya’ya götürüldü. Dr. Jacques Joseph, tüm hastaları üzere Teğmen İpar için de gerçek bir umuttu. Birçok savaş gazisine estetik ameliyat yapmıştı lakin İpar’ın durumu onun için de bir birinciydi. Yine de umutluydu Alman tabip. Teğmenle tanıştığında evvel ona inançta olduğunu söyledi, akabinde kendisine yeni bir yüz vereceğine dair bir kelam verdi. Üstelik kelamını de tuttu.
KÜÇÜK PROTEZLERLE ELMACIK KEMİĞİ, ÇENE VE DAMAK YAPILDI
Takvimler 23 Ocak 1918’i gösterdiğinde artık Alman tabip bir mucize yaratmaya hazırdı. Saat 08.30 sularında Teğmen İpar, Hekim Joseph’in vazife yaptığı cerrahi kliniğe yatırıldı. Yüzünün yarısı yok olan Türk askere o günün kurallarına nazaran epey başarılı bir ameliyat yapıldı.
Saatler süren ameliyat esnasında evvel Teğmen İpar’ın kafatası derisi aşağıya gerçek uzatıldı, daha sonra baldırlarından alınan deri parçları yüz kısmına nakledildi. Ham hususu sedef olan küçük protezlerle İpar’ın hızına yine elmacık kemiği, çene ve damak yapıldı.
Doktor Joseph ve takımının gerçekleştirdiği ameliyat, o yılların teknolojisine nazaran epeyce başarılı bir estetik operasyondu bu. İki basamaklı ve saatler süren ameliyatın sonunda Mustafa İpar yesyeni bir yüze kavuştu. Ameliyattan sonra yavaş yavaş endine gelmeye ve eski yetilerini kazanmaya başlayan İpar kısa bir müddet sonra Türkiye’ye döndü.
MEZARI 70 YIL SONRA GÜN YÜZÜNE ÇIKTI
Dr. Joseph, Teğmen İpar’dan sonra tekrar bilhassa savaşta yara almış askerleri ameliyat etmeye devam etti. Hastalarına yeni yüz, burun, kulak, çene, göz üzere kaybettikleri organlarını tekrar kazandırdı. Her ne kadar Almanya’da devrin siyasi nedenleri ve yalnızca Yahudi kökenli olmasından ötürü dışlanmış, önü kesilmeye çalışılmış olsa da Hekim Joseph tüm kimliklerinden sıyrılmış başarılı bir hekim olarak hayatına devam etmek istedi. Ancak ne yazık ki bu mümkün olmadı. Kısa bir vakit içined asistanı onun kuyusunu kazan bir casus çıktı, mahpusa atıldı ve yaşadıklarına dayanamayarak 1934 yılında kalp krizi sonucu hayatını kaybetti.
Doktor Joseph’in mezarı, vefatının akabinde lakin 70 yıl geçtikten sonra gün yüzüne çıktı ve mezar taşı 2004 yılında bulunarak parlatılarak yerine tekrar dikildi.
Şimdilerde çok yaygın olarak yapılan burun estetiğinin öncüsü olarak kabul edilen Dr. Joseph, ‘Buruncu Joseph’ olarak da anılıyordu. Joseph, 20’nci yüzyılın başlarında yaptığı burun ve göğüs küçültme üzere ameliyatlarla estetik cerrahînin temellerini atan isim haline geldi.
