AA muhabirinin Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) verilerinden derlediği bilgilere nazaran, cari süreçler hesabı, martta 589 milyar dolar açık verirken, 12 aylık cari açık 12 milyar 829 milyon dolar düzeyinde gerçekleşti. Böylelikle yıllıklandırılmış cari açık, Aralık 2009’dan bu yana en düşük seviyesine gerilemiş oldu. Hükümetin aldığı bir dizi önlemler ve iktisattaki dengelenme süreci çerçevesinde cari açık kademeli olarak azaldı.
Ekonomistler, nisan ayında da cari açıktaki gerilemenin devam ederek yıllıklandırılmış açığın 10 milyar doların altına ineceği öngörüsünde bulunuyor.
AA Finans Analisti ve ekonomist Haluk Bürümcekçi, bahse ilişkin yaptığı değerlendirmede, martta son 12 aylık cari açığın 12,8 milyar dolarla (GSYH’ye oranla yüzde 1,7) besbelli formda gerilediğini söyledi.
Nisan ayı gümrük dış ticaret öncü bilgilerinin, geçen yıla nazaran çok daha düşük dış açığa işaret ettiğini belirten Bürümcekçi, “Bu gelişme son 12 aylık cari açığın 9 milyar dolar civarına gerileyebileceğini de düşündürmektedir.” dedi.
Bürümcekçi, manşet datadaki bu gelişmenin yanı sıra cari dengenin temel eğilimi açısından takip edilen güç dışı cari istikrarın 25,7 milyar dolar fazlaya, güç ve altın dışı (çekirdek) cari istikrarın ise 32 milyar dolar fazlaya yükseldiğini kaydetti.
Türkiye iktisadının güçlü büyüme (daralma) devirlerinde manşet ve çekirdek açıkta besbelli artış (azalış) eğilimi görülmesinin doğal olduğunu ifade eden Bürümcekçi, “Nitekim son bir yıl içinde ekonomik aktivitede evvel sakinlik, sonra da resesyon yaşanması ile güç ve altın dışı açıkta artış eğiliminin aksine döndüğü net olarak gözlenmektedir. Cari açıkta mart ayında gözlenen güzelleşmede, dış ticaret açığının geçen yıldan düşük açık ve hizmetler dengesinin yüksek fazla vermesi ana etken oldu. Finansman tarafında, cari açık ve net hata-noksan çıkışının finanse edilememesi nedeniyle resmi rezervlerde 5,7 milyar dolar azalış gözlendi.” biçiminde konuştu.
Bürümcekçi, cari istikrardaki güzelleşmenin en azından 2019’un ilk yarısının sonuna kadar devam edebileceğini söyledi.
Cari açığı artıran faktörlerin başında gelen güç ticaretindeki gelişmelerin devam edip etmeyeceğinin kritik olduğuna dikkati çeken Bürümcekçi, petrol fiyatlarının son periyottaki toparlanma ile 2018 yılı ortalamasına (72 dolar) yaklaşmasının cari açığı azaltıcı tesirin gözlenmeyeceğini düşündürdüğünü kaydetti.
Bürümcekçi, 2019 sonu iddiasını 10 milyar dolar açığa revize ettiğini, bu kestirimin üzerindeki risklerin aşağı istikamette devam ettiğini belirtti.
“Cari açıktaki düşüş birinci yarıda devam edecek”
Halk Yatırım Araştırma Yöneticisi Banu Kıvci Tokalı da yıllık cari açığın şubat sonundaki 17 milyar dolardan 12,8 milyar dolara gerilediğini hatırlatarak, “Nisan ayına ait dış ticaret bilgileri de yıllık açıktaki gerilemenin devam ederek 8-10 milyar dolar civarına inebileceği tarafında.” dedi.
Tokalı, hem kur hem de talep gelişmelerine ek olarak, ihracatı destekleyici yeni program anlayışı, ölçülü güç fiyatları ve baz etkisi doğrultusunda, yıllık cari açıktaki düşüşün bilhassa yılın birinci yarısında hızla devam edeceğini söyledi.
12 aylık cari açığın 5-10 milyar dolar bandına kadar inebileceği varsayımında bulunan Tokalı, “Yılın ikinci yarısında ise tekrar dengelenme sürecinin belirginleşmesi ve baz dezavantajı ile yılı 19 milyar dolar civarında tamamlayabileceğini kestirim ediyoruz. Bu durumda da 2017 sonunda yüzde 5,6 seviyesinde olan fakat 2018 yılını yüzde 3,6 düzeyinde tamamlayan cari açık oranı, 2019 sonunda yüzde 2,6’lar düzeyine kadar inebilir.” diye konuştu.
Tokalı, mart ayı cari istikrardaki güzelleşmeyi destekleyen gelişmelerde; dış açıktaki sert düşüş, turizm gelirlerinde yıllık artış, navlun gelirlerindeki güzelleşme ve dış borç faiz ödemelerindeki azalış üzere ögelerin tesirli olduğunu vurguladı.
Doğrudan yatırımlarla ilgili kâr transferleri ve portföy yatırımlarına ilişkin masraflardaki artışın ise cari açıktaki düşüşü sonlandıran öge olduğunu belirten Tokalı, çekirdek istikrarın ise mart ayında da fazla vermeyi sürdürdüğünü, yıllık çekirdek fazlanın mart ayında 32 milyar dolar düzeyinde gerçekleştiğini kaydetti.
“Cari süreçler hesabı birinci çeyrekte 1,9 milyar dolar açık verdi”
Deniz Yatırım Stratejisti Orkun Gödek ise cari süreçler hesabının mart ayında piyasa beklentisi olan 1 milyar dolar açık sayısının gerisinde kalarak 589 milyon dolar seviyesinde gerçekleştiğini, böylelikle yılın birinci çeyreğinde toplam açık sayısının 1,9 milyar dolar olduğunu, kelam konusu sayının 2018’in tıpkı döneminde 16,2 milyar dolar seviyesinde bulunduğunu söyledi.
Gödek, resmi rezervlerin mart ayında 5,7 milyar dolar azalırken, ilk çeyrekte 635 milyon dolar arttığını belirtti.
Son 12 ay içerisinde resmi rezervlerin performansının 9 milyar dolar azalış formunda gerçekleştiğini kaydeden Gödek, şu değerlendirmelerde bulundu:
“Hesaplamalarımıza nazaran, son 12 ay içerisinde güç ithalatı hariç cari süreçler hesabı 30,8 milyar dolar fazla verirken, mali olmayan altın hariç kalem ise 3,9 milyar dolar açık verdi. Mali olmayan altın ve enerji ithalatı hariç kalem ise 32 milyar dolar fazla verdi. Açıklanan verilerden yaptığımız çıkarım, ekonomik ivmedeki zayıflamanın cari süreçler hesabı performansı üzerinde birinci çeyrekte açık sayısının daralması halinde devam ettiği formunda. İhracat ve turizm kalemlerindeki olumlu performans genel denge açısından olumlu yansımalara neden oluyor. Öte yandan, bize nazaran çekirdek kalemlerdeki artı verme durumunun önemli yüksek düzeylere ulaşması ekonomik aktivitedeki azalışla paralel. Azalan ithalat esas faktör…”
